Tất cả các loại hạt cà phê và cách phân biệt

Nếu bạn là một người “nghiền cà phê”, chắc chắn bạn sẽ tự hỏi có bao nhiêu loại hạt cà phê và chúng khác nhau ở điều gì? Bài viết dưới đây Aeroco hi vọng sẽ trả lời được mọi thắc mắc của bạn.

Chúng tôi nhận thấy rằng rất nhiều trang web khác đang nhầm lẫn về việc phân loại hạt, không rõ ràng. Vì vậy, bài viết này nhằm giúp bạn có được những thông tin chính xác nhất về phân loại các hạt cà phê.

Hạt cà phê là gì?

Hạt cà phê (Coffee bean) chính là hạt bên trọng của trái cà phê. Chúng ta sẽ lấy hạt này đem chế biến, rang xay và tạo thành thức uống cà phê

Có bốn loại hạt cà phê khác nhau: Arabica, Robusta, Liberica và Excelsa. Phổ biến nhất là Arabica và Robusta, nhưng bạn có thể may mắn gặp được hai loại còn lại. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu tất cả thông tin về những loại hạt cà phê này.

Hạt cà phê Arabica

Cho đến nay, hạt cà phê Arabica là loại hạt cà phê phổ biến nhất, chiếm khoảng 60% lượng cà phê trên thế giới. Những hạt cà phê này có nguồn gốc từ nhiều thế kỷ trước ở vùng cao nguyên của Ethiopia, và thậm chí có thể là hạt cà phê đầu tiên từng được tiêu thụ. Cái tên Arabica có thể xuất phát từ sự phổ biến của loại hạt này ở Ả Rập vào thế kỷ thứ 7 (Yemen ngày nay).

Hạt cà phê Arabica được đánh giá ngon nhưng nhược điểm của hạt Arabica là khó trồng hơn. Do đó, giá của hạt cafe Arabica thường đắt hơn.

Để trồng được cafe Arabica cần phải đảm bảo độ cao khoảng 1500m so với mực nước biển và khí hậu mát mẻ quanh năm. Giống cây cà phê Arabica cũng dễ bị mắc bệnh hơn, tá lá nhỏ và chiều cao cây trưởng thành từ 2.4m – 4.5m. Chính vì điều này nên cafe Arabica được trồng ở Việt Nam khá ít so với cà phê Robusta.

Cà phê Arabica có mùi vị thế nào?

Hầu hết các thương hiệu cà phê cho người sành uống đều quảng cáo rằng họ sử dụng 100% hạt cà phê Arabica. Tại sao loại hạt này được coi là hạt chất lượng cao nhất?

Café Arabica được coi là loại chất lượng cao nhất với hương vị chua thanh xen lẫn ít vị đắng, hương thơm nồng nàn. Cà phê Arabica sau khi pha sẽ có màu nâu nhạt, trong như màu hổ phách.

Phân loại hạt cà phê Arabica

Điều đặc biệt là café Arabica khi được trồng ở những vùng địa lý khác nhau lại có những hương vị đặc trưng riêng. Các loại hạt cafe Arabica thường gặp gồm: Bourbon, Typica, Moka và Catimor.

Trong đó, 3 giống được coi là nguyên thủy, là những giống cà phê quan trọng về mặt di truyền, gần như không lai tạo mà được giữ nguyên chủng cho đến nay là Bourbon, Typica, Moka.

Chính bởi vì được giữ nguyên thủy mà cây cà phê rất dễ bị sâu bệnh, năng suất kém và ngày nay còn lại rất ít ở Việt Nam do kém hiệu quả về kinh tế nên bị chặt bỏ.

Giống café Moka có nguồn gốc từ Yemen là giống cây cà phê có điều kiện trồng và thu hoạch khắt khe nhất. Bởi vậy mà café Moka có hương vị thơm ngon, quyến rũ nhất Thế giới. Hiện nay, café Moka chỉ còn lại ở vùng Cầu Đất, tuy nhiên sản lượng rất ít do điều kiện canh tác khó khăn.

Giống café Catimor được lai tạo từ 2 giống Cattura và Timor. Do vậy mà Catimor là giống cà phê Arabica có khả năng chống sâu bệnh tốt, dễ trồng và cho năng suất cao mà vẫn đảm bảo được hương vị đặc trưng của Arabica.

Hạt cà phê Robusta

Loại hạt cà phê phổ biến thứ hai là Robusta. Loại hạt này có nguồn gốc từ châu Phi cận Sahara và hiện được trồng chủ yếu ở châu Phi và Indonesia. Đây cũng là loại hạt cà phê phổ biến ở Việt Nam do giống cây cà phê khá phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng của khu vực Tây Nguyên. Sản lượng café Robusta chiếm đến 90% sản lượng cà phê của cả nước. Cà phê Robusta có năng suất cao, giá thành rẻ, nên được thu mua khá nhiều để phục vụ nhu cầu thưởng thức của đại đa số.

Hạt cafe Robusta to và tròn hơn các loại hạt cà phê khác. Những cây giống Robutsa này thường phát triển lớn hơn nhiều so với cây Arabica, chiều cao đạt từ 4.5-6m. Hạt cafe Robusta thường cứng hơn vì chúng có thể phát triển ở độ cao thấp hơn và kháng bệnh tốt.

Cà phê Robusta có mùi vị thế nào?

Café Robusta có vị đắng ngắt gần như bị khét với hàm lượng caffein cao hơn rất nhiều so với hạt Arabica. Cà phê Robusta sau khi pha xong sẽ có màu nâu sánh. Loại café này rất ít được ưa chuộng ở thị trường Châu Âu, thường được sử dụng để sản xuất cà phê hòa tan và trong ngành thực phẩm & đồ uống

Phân loại hạt cà phê Robusta

Đối với những người sản xuất, kinh doanh cà phê sẽ biết đến 2 giống cà phê Robusta này hơn là người tiêu dùng:

• Cafe Robusta sẻ (Robusta thuần chủng): Hạt nhỏ, kết cấu chắc, hương nồng nàn, vị rất đậm. Robusta sẻ ít phổ biến
• Cafe Robusta cao sản: Giống đã được lai tạo qua nhiều thế hệ để tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, sản lượng cao. Robusta cao sản có hương vị nồng nàn nhưng vị sẽ bớt đậm so với Robusta sẻ. Giống này thường được trồng đại trà để cung cấp cho các công ty sản xuất cà phê hòa tan.

Hạt cà phê Cherry

Đây là một giống cây cà phê dễ chăm sóc, khả năng chống sâu bệnh rất mạnh, chịu hạn tốt và cho năng suất lớn. Tuy vậy nhưng nhược điểm của giống cà phê này là hương vị khá chua, ít vị đắng nên với khẩu vị của người Việt dường như không phù hợp để trồng phổ biến. Cà phê cherry có 2 giống chính là Liberica và Excelsa.

Liberica

Có nguồn gốc từ miền Trung và miền Tây châu Phi – đặc biệt là Liberia, do đó có tên gọi – Coffea Liberica được đánh giá cao nhờ hương hoa quyến rũ và hương vị khói đậm.

Tuy không được biết đến trong nền văn minh phương Tây trước cuối những năm 1800 nhưng Liberica đã có được chỗ đứng vững chắc với các nhà sản xuất cà phê tại Đông Nam Á sau khi bệnh nấm (“bệnh gỉ sắt cà phê”) quét sạch phần lớn cây cà phê Arabica trong khu vực.

Cây cà phê thuộc giống này lớn hơn nhiều so với Arabica hoặc Robusta, hầu hết các loại trái Liberica có hình dạng bất thường và gần giống với Robusta hơn về kích thước và hình dáng chung. Nó cũng chịu được khí hậu nóng ẩm và phát triển tốt ở độ cao thấp.

Hiện nay, cà phê Liberica chủ yếu được trồng ở Indonesia , Malaysia và Philippines, hạt cà phê này chiếm khoảng 2% nguồn cung cà phê của thế giới. Hơn 95% sản lượng cà phê Malaysia là hạt Liberica. Tuy nhiên, loại hạt cà phê này không thường được tìm thấy ở các thị trường Bắc Mỹ và Châu Âu.

Hạt cafe Liberica lớn hơn các hạt cà phê khác, thường không đối xứng. Đây là loại cà phê duy nhất trên thế giới có hình dạng bất thường như vậy.

Liberica có mùi vị như thế nào?

Trong số những người đam mê, cà phê Liberica nổi tiếng gây tranh cãi và phân cực về sự mâu thuẫn hoang dã. Những người đã thử loại hạt cà phê này hoặc yêu thích hoặc ghét nó.

Một số người uống cà phê yêu thích hương vị gỗ khác thường, thơm mát và vị chua. Những người khác so sánh hương vị với rác cháy.

Excelsa

Mặc dù nó từng được coi là một loài cà phê riêng biệt, các nhà khoa học gần đây đã phân loại lại nó thành một biến thể Liberica.

Cà phê Excelsa phát triển gần như hoàn toàn ở Đông Nam Á và chúng có hình dạng hơi giống hạt Liberica – hình bầu dục thuôn dài. Hạt Excelsa chỉ chiếm 7% sản lượng cà phê thế giới, thường sử dụng trộn trong các hỗn hợp để làm cho cà phê tăng thêm hương vị.

Excelsa có mùi vị như thế nào?

Về hương vị, hạt Excelsa khá độc đáo, được ví như mùi món nướng nhẹ như bánh tart và trái cây. Bạn cũng có thể tìm thấy loại hạt này khi chúng được trộn chung với Robusta hoặc Arabica để giảm bớt vị đắng.

Hạt cà phê Culi

Hạt cà phê Culi không phải là một giống cà phê mà là loại hạt cà phê bị đột biến, có thể xuất hiện ở bất kỳ giống nào. Thông thường các hạt cafe đều có 2 nửa trong một nhân, nhưng hạt cà phê Culi chỉ có một nhân duy nhất.

Tỉ lệ đột biến chỉ khoảng 5% và người ta sẽ tách những hạt cafe Culi thành một loại để xử lý riêng. Điểm đặc biệt trong hạt Culi đó chính là hàm lượng caffeine cao nên sẽ có những hương vị và mùi thơm đậm hơn so với những hạt thông thường.

Cách phân biệt các loại hạt cà phê

• Hạt Arabica có hình elip, rãnh ở giữa có hình lượn sóng
• Hạt Robusta nhỏ hơn và hơi tròn, rãnh ở giữa thường là đường thẳng.
• Hạt Liberica lớn hơn nhiều so với Arabica, Robusta, đầu nhọn rất dễ phân biệt

Nên chọn loại hạt cà phê nào ngon nhất?

Bây giờ bạn đã nắm được các loại hạt cà phê chính thì cũng đến lúc bạn biết mình nên chọn loại hạt nào phù hợp với khẩu vị của mình rồi phải không? Bởi vì cà phê ngon nhất là cà phê hợp khẩu vị của bạn nhất.

• Nếu bạn muốn có hương vị tốt nhất có thể và không ngại trả thêm một chút tiền, hãy tìm cà phê 100% Arabica.
• Nếu bạn thích vị đậm, đắng và giá cả rẻ có thể chọn loại hạt 100% Robusta hoặc có thể chọn một túi hỗn hợp Arabica và Robusta để có vị cân bằng.
• Nếu bạn muốn có một trải nghiệm đặc biệt, bạn có thể tìm mua Liberica hoặc Excelsa. Những hạt cà phê quý hiếm này có thể rất ngon nhưng rất khó tìm.

Như mọi khi, chúng tôi khuyên bạn nên mua cà phê hạt rang sẵn và xay nó ngay trước khi pha (uống đến đâu xay đến đó), để đảm bảo được hương vị và độ tươi ngon, bất kể bạn chọn loại hạt cà phê nào.

Tìm hiểu về cà phê là một hành trình dài. Bài viết này Aeroco Coffee đã chia sẻ với bạn thông tin đầy đủ nhất về hạt cà phê, sơ lược về cách nhận biết và lựa chọn loại hạt phù hợp. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để khám phá những thông tin hữu ích về cà phê.